Steven Bol Kousenbandslangen

Thamnophis elegans terrestris: de Kust kousebandslang (rode vorm)

 

Algemeen

De Westelijke Terrestrische Kousebandslang (Thamnophis elegans) komt voor in het westen van de USA, het westen van Canada en een klein gebied in Baja Californie, Mexico. Pas in 1979 werd deze soort erkend als een aparte soort. Het is een fascinerende soort die soms ver van het water voorkomt, vandaar de naam Westelijke Terrestrische Kousebandslang.

Zes ondersoorten worden beschreven in Rossman, Ford & Siegel (1996) maar ik verzorg momenteel alleen de Kust Kousebandslang (Thamnophis elegans terrestris).

 

Lengte en afmeting van Thamnophis elegans terrestris

De maximum lengte van T.elegans is volgens literatuurbronnen (Rossman, Ford & Siegel, 1996) 107,0 cm.

Deze lengte is waarschijnlijk heel uitzonderlijk en mogelijk was het gemeten in een andere ondersoort. Volwassen vrouwtjes van Thamnophis elegans terrestris kunnen een lengte bereiken van 80 – 90 cm totale lengte maar de mannen blijven veel kleiner en dunner (60 – 80 cm totale lengte). De maximale lengte die ik heb waargenomen zijn slangen uit mijn eigen collectie: een vrouwtje van 87 cm en een mannetje van 77 cm (alle genoemde lengtes zijn totale lengte). Met name de vrouwtjes kunnen daarbij relatief zwaargebouwd zijn met een grote kop.

 

Beschrijving van Thamnophis elegans terrestris (“rode vorm”)

Thamnophis elegans terrestris  heeft meestal drie gele lengtestrepen en heeft een variërende hoeveelheid rood op de flanken en op de buik. De kop is meestal weinig rood, hoewel er soms duidelijke rode vlekken op zitten.
De rugstreep is vaak heel fel geel, sterk contrasterend met de rest van het lichaam.
De zijstrepen zijn minder opvallend. Vaak zijn ze geel, maar in sommige populatie met wat rood of soms zelfs compleet oranje-rood gekleurd.
Tussen de strepen is er meestal een dubbele rij donkere alternerende vlekken te zien die kunnen variëren in grootte (behalve wanneer de dieren erg donker van kleur zijn, dan zijn deze vlekken nauwelijks te zien).
Tussen de strepen varieert de kleur van heel licht bruin, donker bruin, vrijwel zwart, donkerrood to heel helder rood.

De meeste exemplaren van T.e.terrestris die ik in het wild in San Mateo en Marin County heb gezien hebben een variërende hoeveelheid rood op de flanken. In het algemeen zijn ze boven de zijstrepen roder dan tegen de rugstreep aan, maar bij sommige exemplaren is het rood egaal van zij tot rugstreep, m.u.v. de donkere vlekken natuurlijk.
De buik kan bleek geelgroen zijn met een enkele orde vlek, maar soms zitten er zoveel oranje vlekken op de buik dat deze compleet oranje is gekleurd.

Het is niet helemaal duidelijk te lezen in de literatuur of er gebieden zijn waar T.e.terrestris roder, bruiner of zwarter zijn. Of dat de drie kleurvarianten (rode, bruine en zwarte vorm) door elkaar heen voorkomen. Mijn eigen ervaringen in San Mateo en Marin County suggereren dat bepaalde kleurvormen overheersen in een bepaald gebied en ik zou alle dieren in dit gebied tot de rode vorm rekenen, hoewel de hoeveelheid rood wel enorm varieert van slang tot slang. In één van de populaties van T.e.terretris bijvoorbeeld (waar deze voorkomen samen met T.s.tetrataenia) waren alle exemplaren van de Kust Kousebandslang enorm rood van kleur en was het rood ook heel fel. Het leek erop alsof de slangen concurreerden met T.s.tetrataenia voor de titel “meest fraai en fel gekleurde slang”.

 

Terrarium

Net als de sympatrisch voorkomende Thamnophis atratus atratus is deze dagactieve soort bijna altijd duidelijk zichtbaar is in het terrarium. Zonnend onder de lamp op een tak of de grond laat hij z’n prachtige rode kleuren duidelijk zien. Je hebt er altijd veel plezier van. Het zijn makkelijke en gulzige eters. Naast vis worden (nest)muizen vaak probleemloos geaccepteerd. Muizen en soms ook kleine vogels (die nog in het nest zitten) behoren in het wild in sommige populaties tot het normale dieet van de volwassen slangen.

Qua verzorging en kweek dient het artikel over Thamnophis atratus atratus (zie Bol, 2007 onder publicaties) als prima richtlijn.

 

Verspreiding en habitat van Thamnophis elegans terrestris

T.e.terrestris komt voor in een relatief smalle strook langs de kust van (zuidelijk) Californie tot aan het zuidelijkste stukje van Oregon.
Vandaar de toepasselijke naam “Kust Kousebandslang”.

Persoonlijk heb ik deze ondersoort altijd relatief dicht bij water (riviertjes, meertjes, moerassen e.d.) waargenomen maar ze kunnen volgens de literatuur in relatief droge gebieden ver van water vandaan voorkomen.

 

Caresheet

Mijn artikel over Thamnophis atratus atratus (Bol,2007)

kan dienen als een prima richtlijn hoe je T.e.terrestris kan verzorgen en kweken.

 

Kweekgroep

Mijn kweekgroep bestaat uit dieren afkomstig van 2 verschillende populaties met een duidelijk verschil in tekening en kleur.

Dieren uit de eerste kweekgroep behoren tot een populatie die afkomstig is uit de heuvels van San Mateo County. Ze zijn hier te vinden, samen met T.a.atratus, aan de rand van een klein meertje op 610 meter hoogte boven zeeniveau.
Dieren uit deze populatie zijn in principe vrij donker tot zwart van kleur met een fel gele rugstreep. De buik is vaak sterk rood gekleurd en het rood trekt op langs de flanken waardoor de zijstrepen vaak prachtig rood zijn gekleurd.

Waarnemingen gedaan in mei 2000 zijn beschreven in Bol (2002).

Dieren uit deze populatie verschillen enorm van exemplaren uit de kustgebieden en lijken vrij veel op T.s.sirtalis “flame” in algemeen voorkomen.
Vanwege de zuidelijke ligging kan het er erg warm zijn in het voorjaar, zomer en herfst maar tegelijkertijd staat het biotoop sterk onder invloed van de Stille Oceaan met zijn koude golfstroom. Hierdoor is de kuststrook vaak in mist gehuld. Onder deze omstandigheden komen de dag temperaturen soms niet boven de 16 ºC uitkomt, zelfs in het midden van de zomer langs de kust.

Een paar kilometer rijden van de kust kan de zon soms de mist al wegbranden en “knalt” de temperatuur omhoog tot 30 ºC of meer. Ik verwacht dat deze populatie zeker wel 3 – 5 maanden overwinterd. Dit baseer ik op eigen waarnemingen, gedaan in februari, maart, april en mei. Ik heb ze hier voornamelijk op minder dan 2 meter van de waterrand gevonden.

 

Dieren uit de tweede kweekgroep komen uit de kustduinen van San Mateo en Marin County.
Hier leven ze in moerasachtige en vochtige gebieden op zeeniveau niet ver van de oceaan vandaan. Dit biotoop wordt mogelijk nog meer dan het hier bovengenoemde biotoop beïnvloed door de oceaan. Hierdoor kan het hartje zomer door de mist die typisch is voor de Californische kust soms verrassend koud zijn: 12 – 15 ºC.

Deze kustduinen vormen ook het biotoop van Thamnophis atratus atratus, T.a. hybriden, T.sirtalis tetrataenia  and T.s.infernalis.

Dieren uit de duinen zijn duidelijk veel lichter van kleur dan de dieren uit mijn eerste kweekgroep. De zijstrepen zijn vnl. geel (zelden met rood) en de rug tussen de strepen is rood met de eerder genoemde zwarte vlekken. Sommige exemplaren uit de duinen zijn extreem rood.

Leuk detail is dat bij de geboorte elk spoor van rood bij de jonge slangen ontbreekt. Pas na een paar maanden of langer begint het rood zich af te tekenen en pas na 1 – 2 jaar zijn de dieren volledig uitgekleurd.