Thamnophis scalaris is een kleine, zeldzame en heel mooie soort kousebandslang afkomstig uit centraal Mexico. Volwassen vrouwtjes zijn gewoonlijk 42,3 cm (Manjarrez, J. et.al., 2007) tot 60 cm lang (totale lengte).

Man 1 & 3 en vrouw 1 & 2 liggen samen te zonnen

Er is niet zo veel bekend over de voortplantings biologie van deze soort. In november 2019 kon ik paargedrag waarnemen in mijn kweekgroep van Thamnophis scalaris. De voortplantingscyclus van Thamnophis scalaris wijkt sterk af van die van andere soorten uit het geslacht van Thamnophis afkomstig uit de USA en Canada. Het paarseizoen begint waarschijnlijk (hier is nog weinig over bekend) ergens in oktober of november en eind november (persoonlijke waarnemingen) zijn de meeste vrouwtjes in het wild al zwanger.

Man 2 tijdens het zonnen

De vrouwtjes blijven hoogstwaarschijnlijk actief gedurende de wintermaanden (op de warmere en zonnige dagen in sommige lager gelegen populaties, maar ook hier is niet zo veel over bekend).

De baby’s werden geboren tussen 1 – 17 juni in een populatie nabij Toluca, Mexico (Manjarrez, J. et.al., 2007).

Man bijt vrouwtje tijdens een paarpoging

Zondag 17 november 2019 zag ik laat in de middag dat mannetje 1 aan het paren was met één van mijn vrouwtjes (vrouw 1). Hij lag zijdelings naast het vrouwtje en het mannetje had één van zijn twee hemipenissen ingebracht. Kleine schokjes gingen door het lijf van het mannetje. Ik kon in het begin de kop van het mannetje en het vrouwtje niet zien en ik wilde ze natuurlijk ook niet verstoren tijdens het paren.

Maar even later kroop het vrouwtje langzaam tevoorschijn (en het mannetje schoof met haar mee) en kon ik de kop van het mannetje en het vrouwtje wel zien.

Nu pas zag ik dat het mannetje zich vast had gebeten in de nek van het vrouwtje.
Ik weet natuurlijk niet zeker of het mannetje al gedurende de hele paring zich vast had gebeten, maar ik vermoed van wel.

Man 2 bijt vrouwtje 1 tijdens een paarpoging

Ongeveer 10 minuten later was de copulatie over en was het mannetje weer los van het vrouwtje. En zag ik het mannetje even later weer zonnen.

Het vrouwtje verdween even later.

De gehele tijd dat het paartje aan het copuleren was probeerde ook een ander mannetje (man 2) fanatiek het vrouwtje het hof te maken. Hij was niet geïnteresseerd in één van de andere vrouwtjes (vrouw 2) die ook actief was tegelijkertijd.

Man 2 bijt vrouwtje 1 tijdens een paarpoging

Dit tweede mannetje drukte zijn kin op de rug van het vrouwtje, kroop met vrij hoge snelheid over haar rug richting haar staart, draaide zich weer om en gleed omhoog richting haar kop. Zodra ze zij aan zij lagen, met het mannetje half bovenop, kroop het (veel kleinere) mannetje achteruit en probeerde hij zijn cloaca in de buurt van die van het vrouwtje te krijgen.

Dit gedeelte van het paargedrag komt in grote mate overeen met dat van de meeste kousebandslangen. Hoewel Thamnophis scalaris het wel erg actief en snel uitvoert met een relatief hoge snelheid en precisie.

Maar wat echt uniek is en ook nog nooit is beschreven in de literatuur is de paringsbeet van Thamnophis scalaris. Ik zag mannetje 2 meerdere malen het vrouwtje bijten terwijl hij over haar rug heen en weer gleed. Terwijl op hetzelfde moment man 1 aan het paren was met vrouwtje 1 en man 1 zich ook had vastgebeten in de nek van vrouw 1.

Man 1 in coitus met vrouwtje 1 terwijl man 2 ook pogingen onderneemt om met vrouwtje 1 te paren

Het gebeurt niet vaak dat men een totaal nieuw en nog nooit beschreven aspect van het gedrag van kousebandslangen ontdekt. F. Tews (persoonlijke mededeling) was de eerste die dit gedrag heeft waargenomen en gefilmd in 2018. Ik was erg enthousiast om dit gedrag voor de eerste keer te kunnen waarnemen in mijn kweekgroep.

Van 18 tot 27 november was ik afwezig en kon ik mijn T.scalaris kweekgroep niet observeren. Maar op 28 november om 19.00 uur zag ik dat man 2 weer probeerde te paren met vrouwtje 1, waarbij hij haar regelmatig beet.

Man 3 bijt vrouwtje 1 tijdens een paarpoging

Op 30 november probeerde mijn derde mannetje (man 3) te paren met vrouwtje 1 en hij had zich vastgebeten in haar staart.

4 december zag ik man 2 nogmaals paarpogingen ondernemen met vrouwtje 1. Na 4 december (tot 29 december, het moment dat ik dit artikel geschreven heb) heb ik geen paaractiviteiten meer kunnen waarnemen.

Man 3 bijt vrouwtje 1 tijdens een paarpoging

Dus alle 3 de mannetjes hebben geprobeerd om met vrouwtje 1 te paren en alle 3 de mannetjes beten het vrouwtje tijdens deze paarpogingen.

Ik heb vreemd genoeg geen paarpogingen gezien ten opzichte van de andere vrouwtjes die in het zelfde terrarium leven.

Nu begint het lange wachten. Hopelijk zijn de paarpogingen succesvol geweest en worden er in het voorjaar van 2020 baby T.scalaris geboren.

Literatuur
Manjarrez, J., C.S. Venegas-Barrera & T. Garcia-Guadarrama, 2007. Ecology of the Mexican Alpine Blotched Garter Snake (Thamnophis scalaris). The Southwestern Naturalist, Vol. 52. , No. 2: pp. 258 – 262